Tien planten die niet mogen missen in een voedselbos

Het goede voornemen voor 2020 is om meer van me te laten horen. En hoe kan ik daar het beste mee beginnen dan door mijn eigen favoriete voedselbosplanten met jullie te delen. Ik kijk heel erg met een ‘commercieel’ oog naar de soorten die ik kies, niet alleen wat verkoopt goed nu, maar ook wat zou het weleens goed kunnen gaan doen in de toekomst en wat is interessant vanuit het oogpunt van een agrariër. Dus wat is gemakkelijk oogstbaar en wat levert een interessante oogst op. Uiteraard wordt daarbij de functie voor de biodiversiteit en grondverbetering niet uit het oog verloren. Laten we meteen beginnen met aftellen;

10. Castanea sativa ‘Marron de Lyon’, de tamme kastanje

De tamme kastanje trapt het rijtje af en dan in de productieve cultivar van Marron de Lyon. De kastanje is een boom voor de lange termijn, maar met vele mogelijkheden. Vaak valt de vraag waar haal je in een voedselbos je koolhydraten vandaan, van de kastanje. Met deze noten kun je prachtig meel maken waarmee je brood kunt bakken, pannenkoeken kunt bakken en gerechten binden. Een ware vervanger voor de eenjarige graansoorten. Naast de eetbaarheid levert de kastanje ook mooi hout voor duurzame meubelen en andere producten.

9. Hippophae rhamnoides ‘Hergo’, Duindoorn

Een van de lekkerste smaken die ik ooit heb geproefd moet wel die van de duindoorn zijn. Zo heerlijk zoetzuur met een hele lange niet te vergelijken nasmaak. En het is een vreselijk productieve, maar ook functionele struik. Door de doorns is het een goede haagplant die wild buiten houdt, stikstof bindt en als windbreker werkt. Naast dat de bessen heerlijk zijn om zo vers te eten zijn de mogelijkheden voor verwerking bijkans eindeloos. Sap, crème, in chutney, gedroogd in thee of door de muesli, olie en nog veel meer. Een verdiende plek in de top tien.

8. Eleagnus umbellata ‘Amber’, Herfstolijfwilg

Deze kan niet missen in een overzicht van hoog productieve voedselbosplanten. Al jaren de favoriet en daardoor naar blijkt nogal eens uitverkocht bij de kwekers. Een plant die heel goed stikstof bindt in het blad en ook nog eens heerlijke gele bessen produceert in deze cultivar ‘Amber’. Groeit snel en produceert veel. Onmisbaar als systeemplant en voedselplant.

7. Pyrus pyrifolia ‘Kosui’, Nashi peer

Eigenlijk heet deze peer; ‘peer peer’ want Nashi is het Japans voor peer, maar voor hier is het duidelijk dat het een aparte soort is. In het Nederlands ook wel zandpeer genoemd, maar dat is marketingtechnisch niet zo aantrekkelijk want hij wordt al steeds meer aangeboden in Nederland. En hij smaakt allerminst naar zand. Een echte investering in een groeiende vraag in de toekomst deze boom door de structuur van de peer blijft deze veel langer vers dan de andere soorten die we in Nederland kennen. Een stuk duurzamer dus.

6. Cornus Mas ‘Jolico’, Gele kornoelje

De gele kornoelje geeft in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden hele mooie rode bessen die ongeveer de grootte hebben van een langwerpige kers. Deze cultivar geeft mooie grote vruchten en daardoor een mooie oogst. Kan ook als haagplant worden gebruikt en heeft daarmee een dubbele functie. De naam komt van de prachtige gele bloemen die voor veel insecten erg aantrekkelijk zijn.

5. Akebia quinata ‘Silver Bells’, Chocoladewingerd

Deze wingerd heeft verschillende Nederlandse namen zoals schijnaugurk, chocoladerank en chocoladewingerd. Daarom is het makkelijker om hem in het Latijn aan te spreken. Een klimmende plant die mooi in de verschillende systeembomen kan groeien en mooie kleine bloemen heeft die uitgroeien tot heerlijke naar chocolade smakende vruchten die vers gegeten moeten worden. Voor de zuiverheid verdiend het aanbeveling twee planten voor bestuiving te kiezen van verschillende kwekers. Doordat deze plant erg makkelijk verspreid is er wel discussie over de invasiviteit van deze soort. Tot mijn grote spijt want het is werkelijk een bijzondere plant om te zien en proeven.

4.Toona sinensis, Franse uiensoepboom / Chinese mahonieboom

De grote beroemdheid van de voedselbosbeweging; de Franse uiensoepboom. Niet in de minste plaats door het enthousiasme waarmee hij door Wouter van Eck wordt aangeprezen en de gerechten die ervan worden bereid bij de Nieuwe Winkel in Nijmegen. Een boom met aromatisch blad wat, zoals de naam al doet vermoeden, smaakt naar uiensoep of maggi. In China zijn de jonge scheuten van deze boom algemeen verkrijgbaar en erg populair. Het is goed denkbaar dat over tien jaar ze hier ook bij de groenteboer op de hoek liggen. Een echte toekomstplant. Ook voor het hout wat een duurzame mooie houtsoort is.

3. Ribes ‘Josta’, Jostabes

Deze bes is een oude bekende in de Nederlandse tuinen, maar wil ik toch niet missen in dit lijstje. Een kruising tussen een zwarte bes en een kruisbes met een heerlijke frisse smaak die doet denken aan cassis. Dus eigenlijk een minder geconcentreerde zwarte bes qua smaakbeleving. Doet het goed in het huidige klimaat en de bessen zijn vers heerlijk, maar ook om sappen of jammen van te maken.

2. Actinidia arguta ‘Issai’, Kiwibes

De Kiwibes is net als de Akebia een klimplant die in de verschillende systeembomen zoals wilgen kan groeien. Hele lekkere vruchten die op Kiwi lijken en nu al soms verkrijgbaar zijn bij supermarkten als Albert Heijn of Jumbo. Een vrucht die waarschijnlijk snel algemeen geaccepteerd wordt en ook snel groeit. Wel erg vorstgevoelig dus plant hem beschut of in een microklimaat. Groeit wel weer aan als hij is afgevroren.

1. Lonicera caerulea ‘Borealis’, Honingbes

Als laatste op de lijst de Honingbes. Een echte seizoensstarter want hij bloeit al vanaf april, soms maart en kan heel goed tegen vorst. Komt oorspronkelijk uit Siberië en heeft hele lekkere langwerpige vruchten die op blauwe bessen lijken. De smaak is iets zuurder, maar de vrucht kan op dezelfde manier verwerkt worden als de blauwe bes.

Uiteraard is deze lijst niet uitputtend, maar dit zijn de soorten die ik in ieder geval in ieder voedselbos zou aanplanten. Behalve uiteraard als de omstandigheden helemaal niet gunstig zijn voor deze planten. Ze geven heerlijke vruchten, hebben hoge opbrengst en het potentieel om op grotere schaal te worden geaccepteerd. Ik weet dat dit niet het hoofddoel is van de meeste voedselbossen, maar als we ons huidige landbouwsysteem op de schop willen nemen moeten we ook voor de overgang en de toekomst naar planten zoeken die de potentie hebben op korte termijn gangbaar te worden, of al aan een opmars bezig zijn.